نمایشگاه مطبوعات امسال با شعار شفافیت، صداقت، از جمعه ۱۴ آبان در مصلای تهران آغاز به کار کرده و تا ۲۱ آبان به کار خود ادامه خواهد داد.  

در بیست و دومین نمایشگاه مطبوعات، مجموعا ۶۴۰ غرفه و حدود ۹۳۰ رسانه در بخش های مختلف دین و اندیشه، فرهنگی و هنری، سیاسی و اقتصادی، خانواده، کودک و نوجوان، رسانه های مکتوب و مجازی در نمایشگاه امسال مطبوعات فعال هستند. ۳۱ استان و ۹۰ رسانه محلی و منطقه ای به صورت جداگانه در نمایشگاه حضور داشته و دارای غرفه مجزا هستند.

روزنامه نگاران ۲۰ کشور از جمله ایتالیا، فرانسه، چین، امریکا، انگلیس، ترکیه،  لبنان و... به صورت برگزاری نشست های خبری، بازدید و انتقال تجربیات در نمایشگاه حضور دارند و صاحب غرفه نیستند.

رونمایی از کتاب حقوق جهانی و ارتباطات پروفسور کاظم معتمد نژاد، و ۴ نمایشگاه عکس در ابتدا و انتهای سالن با موضوعات (ایران در سالی که گذشت، محیط زیست، ایران و کره جنوبی) از سکانس های تصویری  دیگر نمایشگاه مطبوعات است. دلیل برگزاری نمایشگاه عکس ایران و کره جنوبی اینگونه عنوان می شود که  به دلیل امضا تفاهم نامه میان خبرگزاری های جمهوری اسلامی و کره جنوبی، و رفت و آمد بین دو کشور، موجبات برگزاری این نمایشگاه عکس را فراهم کرده است.

 

چهره متفاوت نمایشگاه امسال:

تفاوت نمایشگاه امسال در نگاهی کلی نسبت به سال گذشته را می توان در افزایش متراژ غرفه سازی، غرفه آرایی متفاوت، نحوه چیدمان غرفه ها که به طور مثال غرفه های حوزه دین و اندیشه اطراف نماز خانه چیده شده اند و قرار گرفتن غرفه های خانواده و کودک در اطراف ورودی اصلی، و غرفه های حوزه سیاسی و اقتصاد در انتهای سالن دانست. 

در میان غرفه ها، غرفه ای که حال و هوای دهه شصت را در اذهان زنده می کند و با نام و تصویر شهدای مدافع حرم مزین شده است، در تفاوتی ملموس، جلوه هایی از حوزه مقاومت و ایثار را به نمایش می گذارد. این غرفه که به همت سایت عقیق برای اولین بار در نمایشگاه حضور دارد، با دعوت روزانه از خانواده های شهدای مدافع حرم و اجرای طرح هم عهدی به صورت ارائه کارتی به مخاطبین، که حاوی متنی راجع به شهدای مدافع حرم است، با هدف زنده نگاه داشتن یاد شهدا به این مهم پرداخته است. 

پرده خوانی، نمایش در حوزه تاریخ مطبوعات، حضور چهره های فرهنگی هنری با رویکرد ایجاد علاقه مندی در مخاطبین، ارائه اپلیکیشن نمایشگاه در روزهای آینده که امکاناتی همچون مکان نمایی و مسیریابی را دارا می باشد و همینطور ارائه بروشوری که زمان برگزاری نشست ها  که حدود ۲۰۰ نشست مطبوعاتی را شامل می شود، را اطلاع رسانی می کند، از دیگر موضوعاتی است که میان نمایشگاه امسال و گذشته ممیزی قائل می شود.

 

آنچه مغفول ماند!

اما در مورد موضوعات مهمی که بدانها پرداخته نشده بود، باید گفت دغدغه های فرهنگی و اقتصاد مقاومتی حتی به اندازه نصب شعار امسال در غرفه ها هم نقشی نداشت. نگاهی کلی به نمایشگاه، این مطلب را اذعان می کرد، غرفه هایی که هزینه بیشتری صرف آراستن کرده بودند، نگاه مخاطب را بیشتر به خود جلب می کردند و غرفه هایی که هزینه کمتری صرف کرده بودند، گویی اصلا دیده نمی شدند و میان غرفه ها گُم شده بودند.

اقتصاد مقاومتی حتی در غرفه های اقتصادی هم اهمیتی نداشت، و تنها یکی از غرفه های اقتصادی ۴۰ میلیون تومان صرف دکور غرفه اش کرده بود؛ ابتکاری که نشان از نوآوری باشد و بوی اقتصاد مقاومتی بدهد، سهم چندانی در نمایشگاه ندارد.

طراحی غرفه ها سبکی از فیلم و تیزرهای تبلیغاتی شبکه های خارجی را به ذهن متبادر می کند. به نقل از کمیته اطلاع رسانی نمایشگاه مطبوعات، ملاک انتخاب غرفه برتر با شاخص های زیر تعریف می شود:

- طراحی و دکوراسیون غرفه بسته به نوع مالکیت رسانه؛

- برنامه های غرفه و خلاقیت در ارائه خدمات مرتبط با زمینه رسانه؛

- رعایت نظام نامه نمایشگاه؛

- میزان بازدید مخاطبین و استقبال از غرفه ها و نظر سنجی های ستاد نمایشگاه؛

- برنامه های جانبی که قبلا در وب سایت نمایشگاه ثبت و طبق آن اجرا شده است؛

- حضور مدیران رسانه ها در غرفه طی روزهای برگزاری. 

در ملاک انتخاب غرفه برتر، نقص هایی وجود دارد از قبیل اینکه به بخش محتوایی غرفه ها توجهی نشده است.

 

 

نگاه تبعیض آمیز از جهت پرداخت یارانه از طرف دولت، کاملا مشهود است و به تصریح یکی از مسئولین برگزاری نمایشگاه، برخی از رسانه هایی که مشمول قانون تبعیض شده اند، در نمایشگاه امسال حضور ندارند. 

انصراف چند رسانه انقلابی هم به مثابه دو سال گذشته، نشان از انتقاد به عملکرد و نگاه  دولت دارد. آنجا که رئیس جمهور در افتتاحیه نمایشگاه، حرف از آزادی بیان و قلم می زند: از قلم شکسته و دهان بسته کاری ساخته است؟ نشکنیم قلم ها را به بهانه های واهی، نبندیم بهانه ها را به بهانه های غیر اساسی. بگذاریم در این جامعه آزادی باشد و بگذاریم آزادی مسئولانه باشد. امنیت امروز برای ما اصل است اما فکر نکنند تنها با تفنگ امنیت ساخته یا حفظ می شود که تفنگ هم به جای خود لازم است امام قلم چه؟ اما بیان؟ و اما فرهنگ؟

در واقعیت اما آنچه رخ می دهد، این است که برخی از رسانه ها به دلیل انتقاد به عملکرد دولت، چندین بار توقیف و یا اخطار گرفته اند.

از سوی دیگر غرفه های خانواده اصل را بر آرایه زنان قرار داده اند. بطوریکه  از مانیتور یکی از غرفه های مستقر در حوزه خانواده و مربوط به آشپزی، تصویری از زنان (بگوییم راحت از حجاب گذشته) را به نمایش گذاشته و دیدگان را به تماشای زنان گریم شده فرا می خواند و البته حرفی از سبک زندگی اسلامی و بحث جمعیت و بحران آن در کشور و دغدغه های آمار طلاق و کاهش ازدواج نیست.

دیگر این که غرفه های معدودی در اختیار نشریات کودکان قرار گرفته است که آن هم لابه لای نشریات سیاسی پنهان شده اند، یعنی هفتمین راهرو که به چند نشریه چون "سروش"، "رشد"، "نبات" و "فرشته کوچولو" و چند ماهنامه دیگر در گوشه دیگر شبستان جای گرفته اند. 

همچنین عدم استقبال مدارس در چند روزی که از افتتاح نمایشگاه می گذرد، شاید دلیلش علاوه بر کمرنگ بودن سهم کودکان و نوجوانان، عدم تعامل وزارت فرهنگ و ارشاد با وزارت آموزش و پرورش در این زمینه و قرار ندادن بن تخفیف در اختیار دانش آموزان باشد تا مدارس هم بتوانند آرشیو کتابخانه خود را رونقی ببخشند. باید گفت جای خلاق کردن ذهن کودکان همیشه در نمایشگاه ها خالی است و تنها به آماده سازی فضایی برای کشیدن نقاشی بسنده می شود.

در مجموع با وجود این که هزینه ها و انرژی فراوانی برای برپایی نمایشگاه صورت می گیرد و تلاش برگزارکنندگان قابل تقدیر و تشکر است، اما انتظار بیشتری از نمایشگاه مطبوعات داشتن، انتظار گزافی نیست و جا دارد در نمایشگاه های سال های آینده، به نکات مهمی که از دید مسئولین مغفول مانده است، پرداخته شود./